1 -   آمریکا

    با سقوط رژیم پهلوی ساختار امنیتی آمریکا در منطقه از هم فرو پاشید ، زیرا ایران در منطقه خلیج فارس حکم ژاندارم منطقه را ایفا می کرد و با پیروزی انقلاب اسلامی این خلاء در منطقه مشهود گردید . ریچار نیکسون معتقد بود : « تنها سوالی که برای همگان مطرح می باشد اینست که کدام کشور می تواند جانشین ایران شود ؟ ... دولت تندرو عراق در حال حاضر قویترین نیروی نظامی خلیج فارس به شمار می رود. برای ایالات متحده دلایل کافی و منطقی زیادی در مورد بهبود روابط با عراق موجود است .»       در طول این مدت امریکا در ظاهر سیاست بیطرفی خویش را همچون شوروی در پیش گرفته بود ، ولی با وجود گستردگی عملیاتها و پیروزی ایران بر عراق ، امریکا احساس خطر نمود و با پیشرفته ترین هواپیماهای اطلاعاتی و جاسوسی ، عراق را تغذیه و تجهیز نمود . بعدها معلوم شد که بسیاری از اطلاعات نظامی را همین آواکسها از طریق عربستان در اختیار رژیم نوکر صفت بغداد قرار می دهند . تنها برای تجهیزات نظامی امریکایی و آواکسها برای دربار سعودی 5/8 میلیارد هزینه دربر داشت .  نگاهی کوتاه به آمار سه ساله صادرات کالاهای امریکایی به عراق می توانند به خوبی میزان وابستگی اقتصادی عراق به امریکا را بویژه در جریان جنگ تحمیلی نشان دهد . صادرات امریکا به عراق در سال 1979 بالغ بر 442 میلیون دلار و در سال 1980 حدود 724 میلیون دلار و در سال 1981 بیش از 913 میلیون دلار بوده است . لازم به ذکر است که در سال1967 میزان واردات عراق از امریکا کمتراز 184 میلیون دلار بود .

2 -   شوروی

در فاصله 5/3 سالی که از شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران گذشت ، حدود 10 هیئت بلند پایه بعثی برای تقویت رابطه عراق و شوروی عازم مسکو گردیدند . که پس از پایان هر سفر ، مناطق مسکونی یا هدف موشکهای 9 و 12 متری روسی و یا هدف هواپیماهای جنگنده میگ 21 و 25 ساخت روسها قرار میگرفت .

    با آغاز حملات ایران به داخل خاک عراق در ژوئیه 1982 مسکو موضع خود را تغییر داد و در حمایت علنی از عراق ، حمله ایران را محکوم کرد . در همان ابتدا شوروی با یک کمک 5/1 میلیارد دلاری بغداد را تنها نگذاشت و در ادامه این کمکها ، میگهای 23 و 25 و تانکهای 72T   و موشکهای زمین به زمین و زمین به هوا و سیل جنگ افزارهای مختلف روسی به عراق سرازیر شد و دو هزار مستشار شوروی جهت بالا بردن روحیه ضعیف ارتش عراق به فعالیت پرداختند .

    برابر منابع و اسناد آشکار از اواسط 1986 تا اوایل 1988 شوروی حدود 3/9 میلیارد دلار اسلحه به عراق تحویل داد . اسلحه های شوروی برای عراق از جمله 8 هزار دستگاه تانک بسیار موثر  72T   ، 330 فروند موشک زمین به زمین و موشکهای اسکودجی واسل – اس 12  بود و تقریبا تمام تجهیزات جنگی عراق از طریق بندر اردن وارد عراق گردید که نشانگر نقش بسیار موثر لجستیکی بود که بندر عقبه و شبکه راههای ارتباطی اردن ایفا می کرد .

3 – انگلستان

خبرگزاری یونایتدپرس در گزارش خود از اوضاع منطقه و تحول در ارتباطات کشورها نسبت به دولت عراق می نویسد : « دولت انگلیس اخیرا یک قرارداد سری دیگر برای تحویل 20 دستگاه تانک چیفتن با رژیم عراق منعقد ساخته است . » و از سوی دیگر در اواخر اسفند سال 60 از لندن گزارش داد : « مقامات رسمی دولت محافظه کار انگلیس رسما فروش 30 فروند هواپیمای جنگنده   هاوک و تحویل قطعات یدکی تانک به رژیم حاکم بر عراق را مورد تائید قرار دادند . این مقامات ضمنا اعلام داشتند که دولت عراق تلاش دارد از جتهای جنگنده آلفا نیز که محصول مشترک فرانسه و انگلیس می باشد خریداری نماید و یا در آبانماه 1362 اعتباری به مقدار 375 میلیون دلار به دولت عراق تسلیم نمود . از کمکهای دیگر این کشور در طول سالهای 1981 و 1982 انعقاد چند قرارداد عمده جهت تحویل سلاحهای زیادی به عراق بود ، و در مارس 1982 موافقت خود را جهت تحویل تانک به عراق به قیمت یک میلیارد دلار  اعلام نمود و در قرارداد دیگری مقرر نمود که تعداد 300 هواپیمای هاوک را به عراق به مبلغ 2 میلیارد دلار از سر گیرد . »   با این نحوه برخوردهای دولت انگلیس در قبال جنگ تحمیلی عراق عاقبت سفارت انگلستان در تهران مورخ 8 خرداد 1366 تعطیل شد و تعداد دیپلماتهای طرفین به یک نفر تقلیل یلفت .

4 – فرانسه

    و اما کشور فرانسه هم در اهداء و اعطای کمکهای مالی و تسلیحات نظامی دست کمی از انگلستان نداشت . او در ابتدای جنگ حمایت گسترده ای از عراق بعمل آورد . از جمله این کمکها ، تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد بود که عراق به وسیله آنها با پرتاب موشک اگزوسه کشتی های نفتکش را در خلیج فارس مورد حمله قرار دهد .  در سال 1982 میزان دریافتی فرانسه از عراق در مورد پرداخت خرید تسلیحاتی آن کشور از آغاز جنگ بالغ بر 40 میلیارد فرانک بوده است که فرانسه در ردیف دوم فروشندگان تسلیحات به عراق بعد از شوروی قرارداد و در سال 1983 فرانسه جنگ افزارهایی به ارزش 6/5 میلیارد دلار به عراق فروخت و هواپیماهای سوپراتاندارد را به همراه موشک های اگزوسه به این کشور تحویل داد .

     خریدهای تسلیحاتی عراق در سالهای 60 و 61 به 18 میلیارد فرانک و به همین مبلغ نیز در زمینه های غیر نظامی بوده است . در اواخر سال 61 و بدنبال آشکار شدن ناتوانی عراق در پرداخت بدهی های سنگین خود به فرانسه و نیز قطع صادرات نفتی عراق ، رژیم سعودی برای آنکه پل تسلیحاتی پاریس به بغداد همچنان مستحکم باقی بماند مسئولیت صدور نفت عراق به فرانسه را تقبل کرد و بجای رژیم بعث از پالایشگاههای خود به ژاپن و فرانسه نفت صادر کرد .

 در کمتر از 2 سال فرانسه به تنهائی حدود 6/5 میلیارد از جمله هواپیماهای جنگی ، هلیکوپتر -  تانک  -  توپ -  موشک های هوا به زمین و تجهیزات الکترونیکی به عراق فروخت . این تسلیحات توسط خودروهای سبک و سنگین نظامی از اسپانیا ، نفربرهای زرهی از برزیل ، تجهیزات نیروی دریایی از ایتالیا و قطعات تانکهای انگلیسی که از ایران به غنیمت گرفته بود ، تکمیل گردید .

علاوه بر این موارد ،کمکهای کشور آلمان در قبال تسلیحات شیمیایی به عراق نیز که در طول جنگ چندین بار برعلیه نیروهای ایرانی استفاده شده است ،  قابل ذکر است که در این مقال نمی گنجد .

 نوشته شده توسط نشریه چشمه در دوشنبه 87/1/19 و ساعت 8:40 عصر | نظرات دیگران()